Godła map

NUMERUS

Zasady podziału i oznaczania
arkuszy map topograficznych

Ruchoma mapa działająca na Pocket PC w oparciu o program OziExplorer bazuje jednak na klasycznej, papierowej mapie topograficznej. Nie od rzeczy będzie przypomnienie zasad podziału tych map na arkusze oraz sposobów oznaczania ich jednoznacznymi godłami. Usystematyzowana wiedza na ten temat jest przydatna przy kalibracji, ułatwia pozyskanie właściwego arkusza pokrywającego obszar zainteresowania, ustalenie arkuszy map sąsiednich lub ewentualny dobór map alternatywnych pokrywających ten sam obszar.

W Polsce funkcjonuje kilka rodzajów map topograficznych. Każdy z nich jest zdefiniowany przez system odniesień przestrzennych, którego elementami są parametry przyjętej elipsoidy odniesienia oraz zastosowane odwzorowanie kartograficzne. W praktyce poszczególne rodzaje map są zwykle rozróżniane nazwą przyjętego układu współrzędnych płaskich, prezentowanych na mapie. Każdy rodzaj mapy ma ściśle zdefiniowany sposób podziału na arkusze o użytecznych, znormalizowanych wymiarach. Zdefiniowane są również zasady oznaczania tych arkuszy unikalnym identyfikatorem nazywanym godłem mapy.

W ogólnym przypadku godło mapy jest to łańcuch oznaczeń zawierających cyfry, litery oraz znaki pomocnicze.
W zależności od rodzaju map znaki te są łączone w grupy według ustalonych reguł, rozdzielone znakami pomocniczymi, które podnoszą czytelność zapisu.

Godło arkusza mapy w sposób jednoznaczny wskazuje na skalę tej mapy, ponieważ liczba znaków w godle oraz skala mapy pozostają w relacji - im większa skala tym dłuższe godło. W niektórych przypadkach postać i struktura zapisu godła są na tyle charakterystyczne i jednoznaczne, że wskazują bezpośrednio na rodzaj mapy (układ współrzędnych) - tak jest na przykład w przypadku układu "1965". Nie jest to jednak zasada - mapy w układach "1942", "1992" i UTM posługują się identycznym schematem zapisu godła, tak więc ten identyfikator jest tylko informacją cząstkową, a do pełnego zdefiniowania rodzaju mapy potrzebne jest podanie układu współrzędnych.

Z reguły we wszystkich układach współrzędnych istnieje podobna zasada tworzenia godeł arkuszy map. Polega ona na tym, że arkusz w skali mniejszej dzielony jest na ustaloną liczbę arkuszy w skali większej. Godło każdego arkusza powstałego na skutek podziału zawiera część wynikającą z oznaczenia "poprzednika" plus swój własny identyfikator.
Istnieje więc pewien dłuższy lub krótszy szereg skalowy, ale należy mieć świadomość, że w wielu przypadkach jest to szereg wyłącznie teoretyczny na przykład 1:1 000 000, 1:100 000, 1:50 000, 1:25 000, 1:10 000. Niektóre elementy tego szeregu są używane do zdefiniowania ogólnego schematu nadawania godeł map określonego rodzaju, ale nie znaczy to, że w praktyce produkowane są mapy we wszystkich skalach tego szeregu. W każdym rodzaju map do opracowań praktycznych wybrano tylko niektóre skale.

Szczegóły dotyczące zasad podziału i godeł polskich map zebrano pod poniższymi linkami:

Układy PL-1992, PL-UTM, "1942"

Układ "1965"

Układ "GUGiK 1980"

Przedwojenne mapy WIG

Przedwojenne mapy niemieckie

Mapa zasadnicza w układzie "1965"

Mapa zasadnicza w układzie PL-2000