Godła map - układ 1965

NUMERUS

Godła map topograficznych w układzie "1965"

Pod nazwą układ "1965" kryje się de facto 5 układów współrzędnych płaskich - każdy dla innej części kraju.
Zapewne zdecydował o tym wzgląd na ochronę tajemnicy państwowej, za jaką w tamtym okresie uważane były materiały kartograficzne. Im większy obszar kraju pokryty w sposób ciagły mapą jednego rodzaju, tym większa była tajemnica i potencjalne zagrożenie. Dodatkowym zabezpieczeniem był brak siatki geograficznej - mapy posiadają tylko siatkę kilometrową. W ten sposób wraża rakieta wystrzelona np. ze Szczecina nie mogła być zorientowana na cel w Warszawie na podstawie podstępnie zdobytych map.

Obszar Polski podzielono na 5 nieregularnych stref, których granice nie podlegają definicjom matematycznym.
Strefom nadano identyfikatory cyfrowe tak, jak podano to na rysunku obok.

Przyjęto tu zasadę, że podział sekcyjny map odbywa się wzdłuż linii równoległych do osi układów współrzędnych płaskich. Oznacza to, że ramki arkuszy pokrywają się z siatką kilometrową, a nie z siatką geograficzną, co różni te mapy od najczęściej spotykanego rozwiązania.

Na użytek podziału sekcyjnego map, w każdej strefie niezależnie zaprojektowano siatkę linii wyznaczających ramki teoretycznych arkuszy w skali 1:100 000. Każdy taki arkusz obejmuje obszar 64x40 km. Rysunek obok ilustruje to na przykładzie strefy nr 3. W każdym kierunku linie podziału przebiegają wzdłuż wybranych, całkowitych wartości kilometrowych na osi współrzędnych.
Linie tworzą układ pasów i słupów. Poszczególne pasy i słupy ponumerowano cyframi z zakresu 0-9. Wszystko to tworzy kanwę do podziału sekcyjnego (arkuszowego) oraz oznaczania godeł arkuszy map.

W każdej strefie układu "1965" jest nieco inna liczba pasów i słupów. Zauważalne jest również to, że podziały sekcyjne w poszczególnych strefach nie są skorelowane w żaden sposób ze strefami sąsiadującymi, a układy współrzędnych są wzajemnie skręcone i przesunięte.
Faktyczne granice poszczególnych stref nie pokrywają się z ramkami arkuszy map, dlatego w rejonach styku dwóch stref mapy są wydawane zarówno w układzie współrzędnych jednej, jak i drugiej strefy. Dzięki takiej ekstrapolacji arkusze "przygraniczne" są kompletne w treść na całej swojej powierzchni. Tam gdzie ekstrapolacja za granicę strefy byłaby zbyt dyża przewidziano możliwość drukowania arkuszy połówkowych. Dlatego w składnicach można spotkać godła z literą L (lewa połowa arkusza normatywnego) lub P (prawa połowa).

Godło arkusza w skali 1:100 000, będącego podstawą dalszych podziałów składa się z 3 cyfr oznaczających kolejno: numer strefy, numer pasa, numer słupa.
Arkusz 1:100 000 jest tylko teoretyczny, ponieważ w tej skali nie są wydawane mapy w układzie "1965".

Kolejne podziały w celu otrzymania arkuszy o coraz to większej skali dokonują się według zasady podziału arkusza podstawowego na 4 części. Tak więc z arkusza 1:100 000 powstają 4 arkusze w skali 1:50 000. Następnie z każdego arkusza 1:50 000 otrzymujemy 4 arkusze w skali 1:25 000. I wreszcie z każdego arkusza w skali 1:25 000 otrzymujemy 4 arkusze w skali 1:10 000.
Każdy podział powoduje stosowne wydłużenie godła tak, aby arkusz powstały z podziału otrzymał własne, unikalne oznaczenie.

Przy generowaniu godła każdej mapy istnieje zasada, że po każdych trzech cyfrach stawiana jest kropka, interpretowana wyłącznie jako separator ułatwiający odczyt. Godło mapy w układzie "1965" jest w zasadzie wyłącznie cyfrowe. W wyjątkowych przypadkach może być dodatkowo zakończone literą L lub P, o czym wspominano wcześniej.

Przykładowe godło arkusza mapy w skali 1:10 000 ma postać 264.123, gdzie:
2 - numer strefy układu "1965",
6 - numer pasa arkusza 1:100 000,
4 - numer słupa arkusza 1:100 000,
1 - numer arkusza 1:50 000,
2 - numer arkusza 1:25 000,
3 - numer arkusza 1:10 000.

zbacz także więcej informacji o tym układzie współrzędnych ...

Godła innych map:

Układy "1992", UTM, "1942"

Układ "GUGiK 1980"

Przedwojenne mapy WIG

Przedwojenne mapy niemieckie

Mapa zasadnicza w układzie "1965"

Mapa zasadnicza w układzie "2000"